Każdy wie, że idąc w góry, niezależnie od pory roku warto jest dobrze się przygotować. Dobra forma fizyczna, kondycja oraz odpowiedni sprzęt i ubiór to podstawa. Przed planowaniem wycieczki, czy to latem czy podczas mroźnej zimy, warto sprawdzić prognozy pogody. Niestety chyba każdy z nas doświadczył tego, że pogoda w górach lubi się bardzo szybko zmienić. Często oznaką nadchodzących zmian są chmury, dlatego dobrze jest poznać ich podstawowe rodzaje, tak aby móc na bieżąco oceniać sytuację. Co prawda w dobie wszędobylskiej cyfryzacji i przeróżnych aplikacji pogodę na najbliższe godziny zawsze można sprawdzić na smartfonie. Ale co jeśli padnie nam bateria, albo stracimy zasięg? 😉
Rozróżnia się cztery podstawowe typy chmur: chmury warstwowe (stratus); chmury pierzaste (cirrus); chmury kłębiaste (cumulus); oraz mgły.
Inny podział dotyczy wysokości, na której występują dane chmury.
Chmury niskie: (tworzą się na wysokościach poniżej 2000 m) Chmury te składają się z kropelek wody, ale w chłodnym powietrzu mogą zawierać śnieg i kryształki lodu. Nazwy tych chmur zaczynają się od przedrostka strato;
Chmury średnie: (występowanie na wysokościach pomiędzy 2000 a 7000 m) Większość chmur średnich składa się z kropelek wody podczas lata lub mokrego śniegu w czasie zimy. Nazwy chmur średnich zaczynają się od „alto”;
Chmury wysokie : (powyżej 6000 metrów) Budują je małe kryształki lodu; wyglądają jak cienkie poszarpane smużki. Ich nazwy poprzedzane są prefiksem cirro;
Przyjrzyjmy się zatem chmurom, które najczęściej możemy spotkać nad Tatrami.
CUMULUS – chmury pięknej pogody
Widok cumulusów powinien cieszyć wszystkich. Takie kłębiaste chmury oznaczają doskonałą pogodę w górach. Dodatkowo są niezwykle fotogeniczne. Warunkiem dobrej pogody jest ich kształt – niezbyt rozbudowane w pionie wróżą nam dobrze, lecz im wyższe tym większe ryzyko wystąpienia opadów i burzy. Takie chmury mogą zmienić się w cumulonimbusy…
CUMULONIMBUS – chmury burzowe
Chmury burzowe to cumulusy, które w odpowiednich warunkach urosły do rozmiaru cumulonimbusów. Mogą „wypiętrzać się” nawet do 15km! Są niebezpieczne dla turystów, zwłaszcza w wyższych partiach gór. Gdy tylko niewinny cumulus staje się większy, trzeba mieć się na baczności, gdyż może stać się cumulonimbusem. Zazwyczaj efektem powstania takiej chmury są bardzo silne, porywiste podmuchy wiatru. Gdy zawisną nad nami takie olbrzymy praktycznie zawsze możemy spodziewać się opadów – także gradu!
Niezawodną oznaką burzy jest wykształcenie się ciemnoszarej chmury stropowej. Taka chmura powstaje gdy część podstawy cumulonimbusa raptownie się obniża. Zwłaszcza w wyższych, nieosłoniętych partiach gór takie chmury momentalnie dają hasło do odwrotu. Są dynamiczne, towarzyszą im niebiezpieczne zjawiska – grad lub ulewny deszcz, silny wiatr i pioruny.
To zdjęcie zostało wykonane niedługo po poprzednich (pokazujących cumulonimbusy), a na chwilę przed rozpętaniem się burzy.
ALTOCUMULUS – chmura kłębiasta średnia
Kłębiasta chmura z ciemnymi cieniami u podstawy powstała z rozpadu chmury warstwowej średniej. Czasami występują jako skręcone fale. Pojawienie się takich chmur w parny i słoneczny poranek często zapowiada wystąpienie popołudniowych burz z piorunami.
CIRROCUMULUS – chmura pierzasto kłębiasta
Popularne białe „baranki” to wysoko znajdujące się chmury składające się z niemal przeźroczystych, delikatnych kłębków. Same w sobie nie dają opadów, natomiast pojawiają się one podczas stopniowej zmiany pogody na gorszą.
CIRRUSY – chmury pierzaste
Chmury pierzaste występują na dużych wysokościach; mają włóknisty wygląd i delikatny jedwabisty połysk. Powstają dzięki silnym zachodnim wiatrom w wyższych warstwach atmosfery, dlatego też chmury te przemieszczają się zazwyczaj z zachodu na wschód. Chmury te mogą wskazywać na zmianę pogody. Zwykle wystarczy jeden, dwa dni żeby przyszedł następny front pogodowy.
CIRROSTRATUS – chmura warstwowo pierzasta
Wysoka, bardzo cienka i ledwo widoczna chmura, która często powoduje powstawanie zjawiska halo wokół Słońca lub Księżyca. Pojawienie się chmur cirrostratus może, podobnie jak w przypadku chmur cirrus, być zwiastunem nadchodzącego frontu ciepłego, czyli pogorszenia pogody.
ALTOSTRATUS – chmura warstwowa średnia
Dosyć gęsta warstwa chmur znajdujących się na wysokości 2,5 – 6 km, szara lub niebiesko szara. Zazwyczaj altostratusy rozciągają się na niebie aż po horyzont. Chmury te nie przepuszczają wystarczającej ilości światła przez co na ziemi nie ma zjawiska cienia (słaby kontrast i widoczność). Występuje tu zazwyczaj opad ciągły, w zimie może oznaczać spory opad śniegu.
NIMBOSTRATUS – chmura warstwowo-deszczowa
Ciemno szare nisko zawieszone chmury, wyglądające jak ciemna, jednolita warstwa zakrywająca całe niebo. Mając takie chmury nad głowami możemy spodziewać się ciągłego ale słabego lub umiarkowanego opadu deszczu bądź śniegu. Opad trwać może od kilku do nawet kilkunastu godzin. Widzialność poniżej tej chmury jest mała, gdyż często towarzyszy jej mgła lub postrzępione obłoki (stratus fractus) u jej podstawy. Chmury te zaczynają się nawet od wysokościu 200m, dlatego w górach mogą oznaczać bardzo kiepską widoczność oraz świeży opad. Dla skiturowców oznacza wzmożoną czujność z racji zacierania się kontrastów i nierówności terenu.
STRATOCUMULUS – chmura kłębiasto warstwowa
Niskie i ciemne chmury o wyraźnej kłębiastej budowie. Według Wikipedii praktycznie cały czas conajmniej 20% powierzchni Ziemi pokryta jest stratocumulusem – dlatego jest to dominująca i najlepiej zbadana formacja chmur na Ziemi. Bardzo rzadko dają niewielkie i przelotne opady, które mogą wyparować przed dotarciem na powierzchnię ziemi.
MGŁA
To również chmura, która powstaje tuż przy gruncie w wyniku kondensacji pary wodnej do malutkich kropelek wody zawieszonych w powietrzu. Mgła występuje zazwyczaj przy pięknej pogodzie, zwłaszcza nad ranem.
MORZE CHMUR – zwiastuje piękną pogodę na szczycie i 1000 zdjęć w aparacie 😉
To zjawisko uwielbiają wszyscy, którzy akurat znajdują się w wyższych partiach gór. Mgły lub nisko zawieszone chmury, które spowijają doliny górskie tworzą niesamowity widok podobny do gładkiej tafli morza z wystającymi wysepkami szczytów. Efekt taki powstaje dzięki inwersji temperatury (powietrze bliżej szczytów jest cieplejsze niż to w dolinach).
W ramach podsumowania nowo zdobytej wiedzy poniżej znajdziecie poglądowy obrazek, na którym znajdują się wszystkie opisane chmury.
Wynika z niego, aby przede wszystkim uważać na cumulonimbusy, czyli bardzo rozbudowane w pionie cumulusy o wyraźnie ciemniejszej podstawie – prawie zawsze oznaczają one burze, ulewne deszcze lub grad, oraz pioruny. Uwaga! Występują również w zimie, choć rzadziej niż latem.
Z kolei nimbostratusy, czyli niskie, ciemno szare chmury zakrywające wyższe partie gór oraz większą część nieba zapowiadają ciągły opad deszczu (śniegu zimą). Altostratusy to ich wyższy „odpowiednik” i również przynoszą nam opady.
Rodzajów chmur i ich odmian jest zdecydowanie więcej, jednak te powyżej opisane są najczęstszymi. Nawet jeśli nie posiadamy szczegółej wiedzy meteorologicznej warto zapamiętać najważniejsze oznaki zmieniającej się pogody. Życzymy pięknej pogody podczas Waszych wycieczek!
